Мин эһэм Васильев Дмитрий Акимович, - Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, Албан аат 3 истиэпэннээх, Аҕа дойду сэриитин 1 истиэпэннээх уордьаннар, бойобуой мэтээллэр кавалердара, Саха өрөспүүбүлүкэтин норуотун хаһаайыстыбатын Үтүөлээх үлэһитэ.
Эһэм Васильев Дмитрий Акимович, Ньурба улууһун Акана сэлиэнньэтигэр 1914 сыллаахха 11 оҕолоох саха дьадаҥы ыалыгар төрөөбүтэ. Ийэтэ-Анна Кононовна, аҕата-Васильев Алексей (Хамаа). Дьонноро оҕобут үөрэхтээх киһи буолуо диэн Акыым диэн олохтоох баай киһиэхэ ииттэрэ биэрбиттэр. Ииппит аҕата сэбиэскэй былаас сылларыгар нэһилиэгэр кинээстээбит. Акыым о5онньор эһэбитин үөрэппэккэ, дьиэ ис-тас өттугэр үлэлэппит. Сайынын оттуур-мастыыр, кыһынын сылгыларын, сүөһүлэрин көрөр эбит. Эһэм үөрэхтэниэн баҕаран бэйэтэ ааҕарга - суруйарга үөрэммит.
Иитиэх аҕата кытаанахтык боппутун аахсыбакка, эһэм 1935с. комсомол үрдүк аатын сүкпүт. Комсомолга киирбитин билэн баран, ииппит аҕата хорчоххой ат тэһиининэн таһыйбыт.
1941 сыллаахха ыраас халлааҥҥа этин эппитинии, сэрии ыар сураҕа дьон дууһатын аймаабыта. Ити сыл балаҕан ыйыгар бырааттыы Иван, Дмитрий, Василий Васильевтар, саа – садах тутан, сэриигэ ааттаммыттара. Оттон бырааттара Игнатий 1943 сылга ыҥырыллыбыта. Бырааттыылартан Иван сэрииттэн дьиэтигэр эргиллибэтэҕэ, өр кэмҥэ сураҕа суох сүппүтүнэн ааҕылла сылдьыбыта. Кыһыл суолдьуттар дьүккүөрдээхтик көрдөөһүннэрин түмүгэр буойун Иван Хамаков 1943 сыллаахха Старай Русса иһин кыргыһыыларга кыттыбыта уонна сэриилэһиигэ ылбыт бааһырыытыттан өлбүтэ уонна Новгород уобалаһыгар Старай Русса оройуонугар көмүс уҥуоҕа көтөҕүллүбүтэ быһаарыллыбыта.
Эһэм Дмитрий Акимович Ленинградскай фронт 995 стрелковай полкатын састаабыгар сэриилэспитэ. Төһө да нууччалыы билбэтэр, сэниэлээх, айылҕаттан сытыы – хотуу киһи дьону кытта биир тылы булан, бодоруһан, элбэх доҕордоммута, кинилэртэн хаалбатаҕа. Ленинград фронугар разведчик быһыытынан сылдьан, немецтэр блиндажтарыгар саба түһэн, 24 фашистскай разведчигы билиэн ылбыттара.
Эһэм кэпсээниттэн «Сэриигэ Ньурбаттан ыҥырыллыбыппыт. Ньурба анныттан баржаҕа ытаһыы, куустуһуу, харах уута элбэҕэ. Борохуотунан устан истэххэ биэрэгинэн маҥан аттаах кыыс сүүрдэн, былаата субуллан иһэрэ. Кэнники истибиппит Тооролор ийэлэрэ уһу. Үөрэҕэ суох тыа уола нууччалыы билбэтим биир кыһалҕа. Сибииртэн сылдьар Иван диэн уоллуун тапсан, доҕордоһон син боростуой тыллары саҥара, өйдүү үөрэммитим. Иккиэн Ленинградскай фроҥҥа разведка группатыгар талыллыбыппыт. Коммунист буолан эбитэ дуу, эрэллээх уһун кыанар уолаттар этибит, олох инники сылдьарбыт. Биирдэ оннук сылдьан немец блиндаһыгар түбэстибит. Элбэх саллаат, офицер ортотугар биирдэ баар буоллубут. Түргэн туттуу, хабыр хапсыһыы. Элбэх немец охтубута, блиндаж биһиэнэ буолбута, сэрии сэбин арааһа, продукта, кэнсиэрбэ, хаһан да аһаабатах аһылыкпытын онно көрбүппүт, үөрүү өрөгөйө этэ. Мин уҥа илиибэр бааһырбытым. Уол оҕо, хорсун саллаат төһөлөөх өлүү уораҕайыттан мүлчү көппүтэ буолуой? Биирдэ сэрии хонуутугар немец кааскаларынан футбол тэбэн баран кэтэн кэбиспитим”. Ити кааскатын кэтэ сылдьан төбөтүгэр улаханнык бааһырбыта. Госпитальга врач: «Каскаҥ өлөр өлүүттэн быыһаабыт»,- диэбит.
1943 сыллаахха эһэм биэс аҥаар ый госпитальга эмтэнэн баран дьиэтигэр төннүбүтэ. Сэрии хонуутуттан эргиллэн кэлээт 1944-1947 сылларга Куочай Советын исполкомун бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбитэ.
Эһэбит Дмитрий Акимович Васильев үтүө аатын үйэтитэн, Октябрьскай нэһилиэк олохтоохторо Антоновкаҕа, Куочайтан көһөн киирэн олохсуйбут дьиэлэрин оннугар үөскээбит уулуссаҕа иҥэрэн тураллар.

С.Ю.Тимофеева, Ньурбатааҕы дьиэ кэргэҥҥэ уонна оҕолорго көмөнү оҥорор улуустар икки ардыларынааҕы кэлим киин психолога

ЯкутияПомнит